De groene gesp uit York

Jawel, een nieuwe gesp! Een tijd geleden deelde Robbie Hoen, een van onze gezellen van de vroegmiddeleeuws Friese reenactmentgroep Swaninga, dat zij een reconstructie hadden gemaakt van een bijzondere benen gesp uit York. In deze Engelse stad zijn verschillende gespen gevonden, maar één springt er in het bijzonder uit: de groene gesp gevonden in Clifford Street.

De benen gesp is gemaakt uit één stuk bot en is 4.8 x 2.7 x 0.7 cm. Het is een vrij compacte gesp met een groot ovaal oog. Het kleinere gat naast het ovale oog diende als bevestigingsmiddel voor de tong die heden ten dage ontbreekt. De gesp is bovendien versierd met verschillende horizontale lijnen en zat aan de riem bevestigd met koperen klinknagels. De gesp wordt gedateerd tussen 866 en 1066 n.chr.. Het meest bijzondere aan de gesp is echter dat het groen gekleurd is met een oplossing van azijn, zwavelzuur en koper. Koper roest als het in aanraking komt met azijn en geeft daarbij een groene kleur af. Doordat bot poreus is, trekt de kleur van de oplossing in het bot waardoor het verkleurt. Deze groene kleur kan echter kennelijk ook worden verkregen door de gesp enkele dagen te laten weken in een koperen pot met geitenmelk en koper en deze te bewaren in paardenmest.

Naar aanleiding van het experiment van Swaninga, besloten wij ook een poging te wagen tot het verven van been. Aangezien wij geen beschikking hadden tot paardenmest besloten wij de gesp maar te verven met een oplossing van azijn en koper. Wij bewaarden de gesp in een afgesloten weckpot. Tot onze verbazing kleurde onze gesp echter meer blauw dan groen! De kleur is niet geheel gelijkmatig in het been getrokken. Mogelijk doordat er teveel vet in het bot zat, waardoor het bot minder poreus was. Hoewel de gesp niet in vroegmiddeleeuws Frisia is gevonden, geeft hij wel een interessant inzicht in de vaardigheden die in die tijd beschikbaar waren voor het kleuren van bot. Het was hoe dan ook een bijzonder belangwekkend experiment!

Vergeet ook niet ons eerdere bericht over de gesp uit Dongjum te lezen (zie eerder bericht ‘Gesp van Dongjum’).